Diş tartarı dişlerde biriken plakların zamanla sertleşip mineralleşmesi sonucu oluşan sert bir yapıdır. Bu durum ağız içinde biriken bakterilerin zamanla diş yüzeyinde plak oluşturmasıyla başlar. Diş fırçası veya diş ipi ile temizlenemeyen tartar profesyonel bir müdahale gerektirir. Diş hekimleri veya hijyenistler, özel aletler yardımıyla tartarı diş yüzeylerinden ve diş etlerinin altından temizleyerek ağız sağlığını korur. Bu işlem diş eti hastalıklarının önlenmesinde ve dişlerin sağlıklı kalmasında önemli bir rol oynar. Tartar temizliği düzenli olarak yapılmalıdır.
| Tanım | Diş yüzeyinde biriken plakların sertleşerek mineralize olması sonucu oluşan, genellikle sarı veya kahverengi renkli sert birikintiler. |
| Nedenleri | – Düzenli Ağız Hijyeninin Sağlanmaması: Dişlerin düzenli fırçalanmaması ve diş ipi kullanılmaması. – Plak Birikimi: Dişlerin yüzeyinde kalan bakteriler ve yiyecek artıkları zamanla sertleşerek tartara dönüşebilir. – Sigara ve Tütün Kullanımı: Tütün ürünleri tartar oluşumunu hızlandırır. – Tükürük İçeriği ve Genetik Faktörler: Bazı bireylerde tükürük bileşimi tartar oluşumuna daha yatkın olabilir. – Beslenme Alışkanlıkları: Şekerli ve nişastalı yiyeceklerin fazla tüketilmesi bakteri plağına neden olur. |
| Belirtileri | – Diş yüzeyinde sarı, kahverengi veya siyah renkli sert birikintiler. – Diş eti şişliği, kızarıklık ve kanama (diş eti hastalıklarına yol açabilir). – Ağız kokusu (halitozis). – Diş eti çekilmesi ve hassasiyet. |
| Tedavi Yöntemleri | – Profesyonel Diş Taşı Temizliği (Detartraj): Diş hekimi tarafından özel ultrasonik cihazlarla tartar temizlenir. – Düzenli Fırçalama ve Diş İpi Kullanımı: Yeni tartar oluşumunu önlemek için günlük ağız bakımına dikkat edilmelidir. – Antibakteriyel Ağız Gargaraları Kullanımı: Plak oluşumunu azaltmaya yardımcı olabilir. |
| Önlenmesi | – Günde en az iki kez diş fırçalamak. – Diş ipi kullanarak diş aralarındaki plakları temizlemek. – Şekerli ve nişastalı gıdalardan kaçınmak. – Sigara ve tütün kullanımını bırakmak. – Düzenli diş hekimi kontrolleri yaptırmak. |
Diş Tartar Nedir ve Nasıl Oluşur?
Diş tartarı plakların ağız içinde birikmesi ve mineralleşmesiyle meydana gelen sert bir tabakadır. Plak, diş yüzeyine yapışan bakteriler, bunların atıkları ve tükürük proteinlerinden oluşan bir biyofilmdir. Eğer bu biyofilm düzenli olarak temizlenmezse zamanla sertleşerek tartara dönüşür. Tartar yalnızca dişin görünen kısımlarında değil diş etinin altında da birikebilir ve çeşitli ağız sağlığı problemlerine yol açabilir.
Tartara neden olan bazı faktörler şunlardır:
- Yetersiz ağız hijyeni
- Tütün kullanımı
- Şekerli veya asidik yiyecek ve içecek tüketimi
- Genetik yatkınlık
- Tükürük yapısında farklılık
Diş tartarı diş eti iltihabına ve çürük oluşumuna zemin hazırlar. Diş eti iltihabı (gingivitis) ilerleyerek periodontitise dönüşebilir ve bu durumda diş kaybına kadar giden ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Tartar yalnızca fırçalama ve diş ipi kullanımı ile temizlenemediği için düzenli diş hekimi kontrolü gerektirir.
[elementor-template id=”16145″]Diş Tartarının İlişkili Riskleri Nelerdir?
Diş tartarı dişlerde biriken ve temizlenmeyen plakların sertleşmesiyle oluşan ağız sağlığını olumsuz etkileyen bir tabakadır. Zamanla diş ve diş eti çizgisinde biriken bu sertleşmiş plak çeşitli ağız ve diş sorunlarına yol açar ve ciddi sağlık riskleri taşır. Tartarın neden olduğu riskler arasında diş çürükleri, diş eti hastalıkları, ağız kokusu, estetik bozulmalar ve genel sağlık problemleri yer alır.
Diş tartarının en büyük etkilerinden biri diş minesine zarar vererek çürüklerin oluşumunu kolaylaştırmasıdır. Tartarın pürüzlü yüzeyi plakların diş yüzeyine daha kolay yapışmasına yol açar ve bu durum asit üretimiyle diş minesini zayıflatır. Diğer yandan, tartar, diş eti dokusunu tahriş ederek iltihaba neden olur ve diş eti hastalıklarına zemin hazırlar. İltihap tedavi edilmezse diş destek dokuları zayıflayabilir hatta diş kaybına kadar ilerleyebilir.
Ağız kokusu da diş tartarının bir diğer yaygın belirtisidir. Tartar yüzeyinde biriken bakteriler kötü kokulara yol açan maddeler üretir ve bu durum kişinin sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir. Tartar ayrıca yiyecek ve içeceklerden kolayca renk alır; bu da dişlerin renginin sararmasına ve estetik açıdan rahatsız edici bir görünüm oluşmasına yol açar.
Diş tartarının ağız sağlığı üzerinde yarattığı bu olumsuz etkilerin yanı sıra genel sağlık üzerinde de bağlantılı riskleri vardır. Son araştırmalar diş eti hastalıklarının kalp hastalıkları diyabet ve solunum yolu enfeksiyonları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini göstermektedir. Diş eti iltihaplanması bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek vücudun diğer bölgelerinde de inflamasyon oluşumuna katkıda bulunabilir. Bu nedenle düzenli diş temizliği ve profesyonel ağız bakımı hem ağız hem de genel sağlık açısından büyük önem taşır.
Diş Tartarının Önlenmesi Mümkün mü?
Diş tartarının oluşumunu engellemek doğru ağız ve diş bakımı ile mümkündür. Dişlerin düzenli olarak fırçalanması diş ipi kullanımı ve antiseptik özellikteki ağız gargaralarıyla ağız hijyeninin sağlanması önem taşır. Bunlar plak birikimini azaltarak tartar oluşumunu engellemeye yardımcı olur. Diş hekiminin önerdiği düzenli kontroller hem ağız sağlığını korur hem de olası problemleri erken teşhis etme olanağı sağlar. Bu alışkanlıkların yanı sıra beslenmeye dikkat etmek de gereklidir.
Ağız bakımı için temel adımlar:
- Düzenli diş fırçalama
- Diş ipi kullanımı
- Antiseptik ağız gargarası kullanımı
- Düzenli diş hekimi kontrolleri
Beslenme alışkanlıkları da tartar oluşumunu etkiler. Özellikle şekerli ve nişastalı yiyeceklerden uzak durmak ağızda bakterilerin artmasını engeller. Bunun dışında yeterli miktarda su tüketmek ve şekersiz sakız çiğnemek ağız içindeki tükürük üretimini artırarak ağız hijyenini destekler ve asit oranını dengeler.
Sağlıklı ağız bakımı alışkanlıkları ve dengeli beslenme dişlerde tartar oluşumunu en aza indirir.
Diş Tartarının Profesyonel Olarak Nasıl Temizlenir?
Diş tartarı dişlerin üzerinde biriken plakların mineralize olarak sertleşmesiyle meydana gelir ve diş fırçası ya da diş ipi ile çıkarılması mümkün olmaz. Bu sertleşmiş tabakanın temizlenmesi için profesyonel bir müdahale gerekir. En yaygın tartar temizleme yöntemleri ölçekleme ve kök düzeltme işlemleridir.
Ölçekleme işleminde diş hekimi veya diş hijyenisti özel aletlerle diş yüzeyindeki ve diş etlerinin altındaki tartarı temizler. Bu işlem sırasında kullanılan ultrasonik cihazlar titreşimlerle tartarı gevşeterek bakterilerin yok edilmesine yardımcı olur. Yüksek frekanslı titreşimlerin oluşturduğu küçük hava kabarcıkları zararlı mikropları etkili bir şekilde ortadan kaldırır.
Kök düzeltme işleminde ise dişin kök yüzeyleri pürüzsüzleştirilerek bakterilerin yeniden tutunması engellenir. Böylece diş etleri dişe daha sıkı bir şekilde tutunur ve iyileşme süreci hızlanır.
Başlıca yöntemler:
- Ölçekleme
- Kök düzeltme
- Ultrasonik cihazlarla titreşimli temizlik
- Hava kabarcıklarıyla bakteriyel biyofilmin ortadan kaldırılması
Daha ileri durumlarda lazer tedavisi gibi ek yöntemler de uygulanabilir. Lazerle yapılan bu işlemler diş eti iltihabını azaltmada ve bakterilerin sayısını düşürmede etkili olabilir. Ancak lazer tedavisinin faydaları konusunda diş hekimleri arasında görüş farklılıkları bulunmaktadır; bu yöntem her hastaya uygulanması gereken standart bir işlem olarak kabul edilmemektedir.
Diş Tartarını Kontrol Altında Tutmak İçin Ne Sıklıkla Profesyonel Temizlik Yapılmalıdır?
Diş tartarını kontrol altında tutmak için profesyonel temizlik sıklığı kişinin ağız sağlığı ihtiyaçlarına göre belirlenir. Bu sıklık bireyin ağız hijyeni alışkanlıkları, beslenme şekli ve diş eti sağlığına olan yatkınlığı gibi unsurlara bağlı olarak değişiklik gösterir. Genel olarak diş hekimleri yılda iki kez temizlik önermekte; ancak bu sıklık herkes için geçerli bir kural değildir. Bazı kişiler için altı ayda bir temizlik faydalı olurken diğerleri için yıllık temizlik yeterli olabilir.
Diş temizliği sıklığını etkileyen faktörler:
- Zayıf ağız hijyeni
- Yüksek şeker ve asitli yiyecek tüketimi
- Sigara kullanımı
- Diş eti hastalıklarına yatkınlık
- Ortodontik tedavi görme durumu
Düzenli diş temizliği yalnızca tartar birikimini engellemekle kalmaz aynı zamanda diş eti hastalıklarının erken teşhis edilmesini sağlar. Özellikle diş eti hastalığı riski yüksek olan bireyler için temizlik sıklığının artırılması önerilir. Diş hekimleri her bireyin risk faktörlerini değerlendirerek kişiye özel bir temizlik planı belirler. Temizlik sırasında kullanılan özel aletler tartarın etkin bir şekilde temizlenmesini sağladığı gibi ağız sağlığının uzun vadede korunmasına da yardımcı olur.
