Çocuklarda Diş Çekimi, süt dişlerinin veya bazı durumlarda kalıcı dişlerin, ağız sağlığını etkileyen çeşitli nedenlerden dolayı yuvasından çıkarılması işlemidir. Bu tedavi, genellikle çocuk diş hekimleri (pedodontistler) tarafından veya çocuk hastalar konusunda deneyimli diş hekimlerince yapılır. Çocuklarda Diş Çekimi, miniklerin ağrılarını dindirmek, enfeksiyonu önlemek veya gelecekteki ortodontik sorunların önüne geçmek gibi amaçlarla gerekli görülebilir. Uygulama, her çocuğun özel durumuna ve yaşına uygun, güvenli ve özenli yaklaşımlar kullanılarak gerçekleştirilir.
Çocuklarda Diş Çekimi Hangi Durumlarda Gerekir?
Diş hekimleri olarak önceliğimiz her zaman çocuğunuzun kendi dişini korumaktır. Ancak bazı durumlarda diş çekimi en sağlıklı seçenek haline gelir. Örneğin dolguyla veya başka yöntemlerle kurtarılamayacak kadar harap olmuş bir çürük dişin çekilmesi gerekebilir.
Bazen de diş kökünde oluşan ve tedaviye yanıt vermeyen bir enfeksiyon (apse), enfeksiyonun yayılmasını önlemek için çekimi zorunlu kılabilir. Düşme, çarpma gibi kazalar sonucu diş tedavi edilemeyecek şekilde kırıldıysa veya yerinden oynadıysa da çekim düşünülebilir.
Diş teli tedavisi için yer açmak amacıyla veya normal düşme zamanı geldiği halde düşmeyen ve kalıcı dişin çıkmasını engelleyen inatçı süt dişleri de çekilebilir.
Çocuklarda Diş Çekimi Neden En Sık Çürük Sebebiyle Yapılır?
Ne yazık ki çocuklarda diş çekiminin en yaygın nedeni ilerlemiş diş çürükleridir. Süt dişlerinin yapısı, kalıcı dişlere göre çürümeye biraz daha müsaittir. Mine tabakası daha ince olduğu için çürük daha hızlı ilerleyebilir.
Çoğu zaman bu çürükler, düzenli diş hekimi kontrolleri ve iyi bir ağız bakımıyla önlenebilir veya başlangıç aşamasında basit dolgularla tedavi edilebilir. Ancak diş hekimi ziyareti geciktiğinde veya ihmal edildiğinde, küçük bir çürük büyüyerek dişi kurtarılamaz hale getirebilir ve çekim tek seçenek olarak kalabilir. Erken yaşta düzenli kontroller bu yüzden çok önemlidir.
Çocuklarda Diş Çekimi Gerektiren Enfeksiyonlar Nelerdir?
Diş çürüğü veya travma gibi nedenlerle dişin içindeki canlı doku (pulpa) iltihaplanabilir veya ölebilir. Bu durum tedavi edilmezse enfeksiyon dişin kök ucuna ve çevresindeki kemiğe yayılır ve apse oluşur. Apse, o bölgede şişlik ve ağrıya neden olabilir.
Eğer enfeksiyon sadece dişle sınırlıysa, bazen kanal tedavisi benzeri işlemlerle diş kurtarılabilir. Ancak enfeksiyon yayıldıysa, çocukta ateş, yüzde belirgin şişlik, halsizlik gibi belirtiler varsa, bu durum daha ciddidir. Enfeksiyonun daha fazla yayılmasını ve kana karışmasını önlemek için, apseye yol açan dişin çekilmesi ve genellikle antibiyotik tedavisi uygulanması gerekir.
Travma Sonrası Çocuklarda Diş Çekimi Gerekebilir mi?
Evet, maalesef oyun oynarken veya spor yaparken meydana gelen düşme, çarpma gibi kazalar dişlerde ciddi hasarlara yol açabilir. Dişin bir kısmı veya tamamı kırılabileceği gibi, diş yerinden de oynayabilir.
Eğer hasar çok büyükse ve diş çeşitli tedavi yöntemleriyle (dolgu, kaplama, kanal tedavisi gibi) ağızda sağlıklı bir şekilde tutulamayacaksa, çekim gerekli olabilir. Özellikle darbe alan bir süt dişi, altından gelmekte olan kalıcı dişin tomurcuğuna zarar verme riski taşıyorsa, kalıcı dişi korumak amacıyla süt dişinin çekilmesi düşünülebilir.
Ortodonti İçin Çocuklarda Diş Çekimi Neden Yapılır?
Bazen çocukların çenelerinde, tüm kalıcı dişlerin düzgün bir şekilde sığabileceği kadar yer olmayabilir. Bu durum dişlerin çapraşık çıkmasına veya bazı dişlerin gömülü kalmasına neden olabilir. Ortodontik tedavi (diş teli tedavisi) ile dişleri düzgün bir sıraya dizmek için yer kazanmak gerekebilir.
Bu amaçla, ortodonti uzmanı ve diş hekimi, tedavi planının bir parçası olarak bazı dişlerin (bazen süt dişi, bazen de kalıcı diş) çekilmesini önerebilir. Çekilen dişlerin boşluğu, diğer dişlerin hareket ettirilerek düzgün bir kapanış ve sıralanma elde edilmesi için kullanılır.
Çocuklarda Diş Çekimi İşlemi Öncesi Neler Yapılır?
Diş çekimi kararı verildiğinde, işlem öncesinde bazı hazırlıklar yapılır. Öncelikle diş hekimi çocuğunuzun genel sağlık durumu hakkında sizden detaylı bilgi alır. Alerjileri, kullandığı ilaçlar veya herhangi bir kronik rahatsızlığı olup olmadığını öğrenmek önemlidir.
Ardından ağız içi muayenesi yapılır ve genellikle çekilecek dişin, köklerinin ve çevresindeki kemiğin durumunu net olarak görmek için bir röntgen çekilir. Bu röntgen, alttaki kalıcı diş tomurcuğunun konumunu görmek açısından da önemlidir.
Diş hekimi, çekimin neden gerekli olduğunu, işlemin nasıl yapılacağını ve işlem sonrası nelere dikkat edilmesi gerektiğini size anlatır. Tüm sorularınızı yanıtlar ve sizden işlem için onay alır.
Çocuklarda Diş Çekimi Sırasında Ağrı Nasıl Engellenir?
En önemli konulardan biri budur. Diş çekimi işlemi kesinlikle ağrısız bir şekilde yapılır. Bunun için lokal anestezi kullanılır. Yani sadece çekim yapılacak bölge uyuşturulur.
İşleme başlamadan önce, iğnenin girişini bile hissetmemesi için genellikle diş etine uyuşturucu bir jel veya sprey sürülür. Birkaç dakika bekledikten sonra lokal anestezik ilaç çok ince bir iğneyle yavaşça bölgeye verilir. Bu sayede diş ve çevresindeki dokular tamamen uyuşur ve çocuğunuz işlem sırasında hiçbir ağrı hissetmez.
Çocuklarda Diş Çekimi Nasıl Gerçekleştirilir?
Bölge tamamen uyuştuktan sonra diş hekimi işleme başlar. Sürmüş, yani diş etinin üzerinde görünen bir dişin çekimi genellikle “basit çekim” olarak adlandırılır. Diş hekimi özel aletler kullanarak dişi önce yuvasında hafifçe gevşetir. Bunu yaparken kemiği esnetir. Ardından yine özel bir alet olan davye (kerpeten benzeri) ile dişi kavrayarak dikkatlice yerinden çıkarır.
Süt dişlerinin çekiminde, özellikle azı dişlerinde, altlarındaki kalıcı diş tomurcuklarına zarar vermemek için ekstra özen gösterilir. Kökler ince ve ayrık olabildiği için dikkatli hareket edilir.
Eğer diş kırık veya gömülüyse “cerrahi çekim” gerekebilir. Bu durumda diş etinde küçük bir kesi yapılır, gerekirse dişe ulaşmak için kemikten bir miktar kaldırılır ve diş çıkarılır. Sonrasında bölge temizlenir ve genellikle dikiş atılır.
Çocuklarda Diş Çekimi İçin Sedasyon Neden Kullanılır?
Çoğu çocuk diş çekimini sadece lokal anestezi ile rahatlıkla yaptırabilir. Ancak bazı durumlarda ek yöntemlere ihtiyaç duyulabilir. Özellikle çok küçük yaştaki çocuklar, diş hekimi korkusu veya kaygısı yaşayanlar, özel sağlık gereksinimi olanlar (örneğin bazı gelişimsel veya davranışsal sorunları olanlar) için işlemi daha kolay hale getirmek amacıyla sedasyon düşünülebilir.
Ayrıca tek seferde birden fazla diş çekimi veya uzun sürecek başka işlemler yapılması planlanıyorsa, çocuğun hareketsiz kalmasını ve rahat olmasını sağlamak için sedasyon iyi bir seçenek olabilir. Amaç işlemi hem çocuk hem de diş hekimi için daha güvenli ve konforlu hale getirmektir.
Çocuklarda Diş Çekimi Sırasında Hangi Sedasyon Yöntemleri Vardır?
Sedasyon, çocuğun bilincini kaybetmeden rahatlamasını ve sakinleşmesini sağlayan yöntemlerdir. Birkaç farklı seviyesi ve uygulama şekli vardır.
En hafif yöntemlerden biri “gülme gazı” (nitröz oksit) solutulmasıdır. Buruna takılan bir maske ile verilen bu gaz, çocuğu rahatlatır, kaygısını azaltır. Çocuk uyanık kalır ve iletişim kurulabilir. İşlem bitince etkisi hemen geçer.
Bir diğer yöntem ağızdan şurup veya hap şeklinde verilen sakinleştirici ilaçlardır (oral sedasyon). Bu çocuğu biraz daha uykulu hale getirebilir ama yine de seslenince veya hafifçe dokununca tepki verir.
Daha derin sedasyon veya genel anestezi ise genellikle daha kaygılı çocuklar, kapsamlı tedaviler veya hastane ortamı gerektiren durumlar için düşünülür. Bu yöntemlerde çocuk uyutulur ve solunumu, kalp atışları gibi yaşamsal fonksiyonları anestezi uzmanları tarafından özel cihazlarla yakından takip edilir. Hangi yöntemin uygun olduğuna çocuğunuzun durumuna göre diş hekimi ve anestezi uzmanı karar verir. Güvenlik her zaman önceliklidir.
Çocuklarda Diş Çekimi Sonrası Kanama Nasıl Kontrol Edilir?
Çekimden sonra diş hekimi, çekim boşluğuna steril bir gazlı bez yerleştirir. Çocuğunuzun bu gazlı bezi yaklaşık 30-45 dakika boyunca sıkıca ısırması gerekir. Bu basınç, kan damarlarının büzüşmesine ve kanamanın durmasına yardımcı olur. Aynı zamanda iyileşme için çok önemli olan kan pıhtısının oluşmasını sağlar.
Gazlı bezi çıkardıktan sonra hafif bir sızıntı veya tükürükte pembelik olması ilk gün normaldir. Eğer gazlı bez tamamen kanla dolmuşsa, temiz bir gazlı bezle değiştirip tekrar ısırılabilir. Ancak aktif, parlak kırmızı renkte kanama devam ediyorsa veya saatler sonra tekrar başlarsa diş hekiminizi aramalısınız. İlk 24 saat ağzı kuvvetlice çalkalamamak ve tükürmemek pıhtının korunması için önemlidir.
Çocuklarda Diş Çekimi Sonrası Ağrı İçin Ne Yapılmalı?
Lokal anestezinin etkisi geçmeye başladığında (genellikle 2-4 saat sonra) bölgede bir miktar ağrı olması beklenir. Ağrıyı kontrol altına almak için, uyuşukluk tamamen geçmeden veya ağrı hissettiği anda diş hekiminizin önerdiği ağrı kesiciyi vermek iyi olur.
Çocuklar için genellikle parasetamol veya ibuprofen içeren şurup veya tabletler uygun dozlarda (çocuğun yaşına ve kilosuna göre) önerilir. İlacın prospektüsündeki veya diş hekiminizin belirttiği doza ve kullanım sıklığına dikkat edin. Çocuğunuza kesinlikle aspirin vermeyin, çünkü bu Reye Sendromu adı verilen ciddi bir duruma yol açabilir. Eğer önerilen ağrı kesici yeterli gelmezse veya ağrı giderek artarsa mutlaka diş hekiminize danışın.
Çocuklarda Diş Çekimi Sonrası Nasıl Beslenilmeli?
Çekimden sonraki ilk birkaç saat, uyuşukluk tamamen geçene kadar çocuğunuza katı yiyecekler vermekten kaçının. Farkında olmadan dilini veya yanağını ısırabilir. Kanama kontrol altına alındıktan sonra, ilk olarak soğuk ve gazsız içecekler (su, süt, taze sıkılmış meyve suyu gibi) verebilirsiniz. Kesinlikle pipet kullanmayın, emme hareketi kan pıhtısını yerinden oynatabilir.
İlk gün ve gerekirse ertesi gün, yoğurt, muhallebi, dondurma, püre haline getirilmiş meyve veya sebzeler, tanesiz ılık çorbalar gibi yumuşak ve serin/ılık gıdalar tercih edilmelidir. Çocuğunuz kendini daha rahat hissettikçe yavaş yavaş normal kıvamdaki yiyeceklere geçebilirsiniz. Ancak birkaç gün boyunca sert, çıtır çıtır, yapışkan veya çekim bölgesine kaçıp tahrişe neden olabilecek küçük taneli (kuruyemiş, patlamış mısır, susam gibi) yiyeceklerden uzak durmakta fayda var.
Çocuklarda Diş Çekimi Sonrası Ağız Bakımı Nasıl Olmalı?
İyileşme sürecinde ağız hijyenini sürdürmek enfeksiyonu önlemek açısından önemlidir, ancak çekim bölgesini korumak gerekir. Çekim yapıldığı gün ağız çalkalanmamalı, gargara yapılmamalı ve çekim bölgesi fırçalanmamalıdır.
Ertesi günden itibaren, yemeklerden sonra bir bardak ılık suya yarım çay kaşığı tuz ekleyerek hazırlanan su ile ağzını nazikçe çalkalamadan, sadece sıvıyı ağızda dolaştırıp tükürerek temizleyebilir. Bu yara yerinin temiz kalmasına yardımcı olur.
Diğer dişler, çekim gününden itibaren her zamanki gibi nazikçe fırçalanmalı ve diş ipi ile temizlenmelidir. Ancak fırçalarken çekim bölgesine yakın yerlerde daha dikkatli olunmalı, yarayı tahriş etmekten kaçınılmalıdır.
Çocuklarda Diş Çekimi Sonrası Şişlik Olursa Ne Yapılır?
Çekim sonrası yüzde, özellikle yanak bölgesinde hafif bir şişlik olması normaldir. Şişlik genellikle ikinci veya üçüncü gün en belirgin hale gelir ve sonra yavaş yavaş iner.
Şişliği ve olası morarmayı azaltmak için ilk 24 saat boyunca, yanak üzerinden çekim bölgesine aralıklı olarak (örneğin 15 dakika tutup 15 dakika ara vererek) buz torbası veya soğuk kompres uygulayabilirsiniz. Başın hafif yüksekte tutulması da yardımcı olabilir.
İlk 24 saatten sonra hala şişlik varsa, bu kez aynı bölgeye yine aralıklı olarak ılık nemli bir bez uygulamak rahatlama sağlayabilir. Eğer şişlik ilk 2-3 günden sonra aniden artarsa, çok ağrılı hale gelirse veya ateş eşlik ederse, enfeksiyon belirtisi olabileceğinden diş hekiminize başvurmalısınız.
Çocuklarda Diş Çekiminin Riskleri Var mıdır?
Çocuklarda diş çekimi, doğru koşullarda yapıldığında oldukça güvenli bir işlemdir. Ancak her tıbbi müdahalede olduğu gibi, çok nadir de olsa bazı istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Bunlar arasında enfeksiyon gelişmesi, kanamanın beklenenden uzun sürmesi veya “kuru soket” (alveolit) denilen ağrılı durum sayılabilir. Kuru soket, çekim boşluğundaki kan pıhtısının bozulması sonucu oluşur ve genellikle çekimden birkaç gün sonra başlayan şiddetli ağrı ile kendini gösterir.
Çok ender olarak özellikle alt çenedeki dişlerin çekimi sırasında yakındaki sinirlerde geçici his kaybı veya komşu dişlerde küçük hasarlar meydana gelebilir. Üst azı dişlerinin çekiminde sinüs boşluğuyla ilgili sorunlar yaşanabilir. Diş hekiminiz, çocuğunuza özel olası riskler hakkında sizi bilgilendirecektir. Bu komplikasyonların görülme sıklığı düşüktür.
Çocuklarda Diş Çekimi Sonrası Antibiyotik Gerekir mi?
Sağlıklı bir çocukta, komplike olmayan yani basit bir diş çekimi sonrası genellikle enfeksiyonu önlemek amacıyla antibiyotik kullanmaya gerek yoktur. Vücudun kendi savunma mekanizmaları çoğu zaman yeterlidir.
Ancak çekim öncesinde zaten dişte veya çevre dokularda yaygın bir enfeksiyon varsa (örneğin büyük bir apse, yüzde şişlik gibi), diş hekimi enfeksiyonu tedavi etmek için çekimle birlikte antibiyotik reçete edebilir.
Ayrıca bazı özel tıbbi durumları olan çocuklar (örneğin bazı ciddi kalp rahatsızlıkları veya bağışıklık sistemini ciddi şekilde baskılayan hastalıkları olanlar) diş çekimi gibi işlemler sonrası enfeksiyon açısından daha yüksek risk altında olabilir. Bu çocuklarda, doktorlarının da onayıyla, işlemden önce önleyici olarak tek doz antibiyotik kullanılması gerekebilir. Diş hekiminiz bu konuda sizi bilgilendirecektir.
